Fiat concentus novum praetorium

Pierwszy niedzielny wieczór lutego 2020 r. w nowej sali koncertowej Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia im. Zygmunta Mycielskiego w Strzyżowie wypełniły dźwięki utworów epoki klasycyzmu i romantyzmu w wykonaniu szalenie zdolnych młodych artystów, biorących udział w XV Międzynarodowym Forum Pianistycznym „Bieszczady bez granic” w Sanoku. Jak można przeczytać na stronach internetowych wydarzenia, jest to: jeden z największych projektów edukacyjno-społecznych w Euroregionie Karpat. Na przełomie stycznia i lutego Sanok staje się Zimową Stolicą Pianistyki goszcząc każdorazowo do 500 uczestników z kilkunastu krajów Europy. Forum to wartościowa propozycja edukacyjna dla młodych pianistów, która głównie koncentruje się na wymianie wiedzy i doświadczeń artystycznych, współpracy w duchu tolerancji wokół wspólnych zainteresowań i pasji. Łączy w sobie pełen zakres wiedzy: od teorii po praktykę, od wiedzy po metody ćwiczenia, od zajęć zdrowotno-rehabilitacyjnych po zajęcia z zakresu biznesu w kulturze i promocji. To miejsce spotkań wybitnych artystów i pedagogów z utalentowaną młodzieżą pianistyczną.

            Uczestnicy Międzynarodowego Forum Pianistycznego „Bieszczady bez granic” już kilkukrotnie gościli w Strzyżowie, zawsze prezentując bardzo wysoki poziom wykonawczy i dojrzałość artystyczną mimo bardzo młodego wieku. Nie inaczej było tego roku, tym bardziej, że do dyspozycji artystów był mistrzowski fortepian Stainway’a oraz sala koncertowa o znakomitej akustyce.

            Zanim jednak zaprezentowali się uczestnicy Forum, organizatorzy koncertu przygotowali muzyczną niespodziankę, którą było wykonanie utworu patrona szkoły, Zygmunta Mycielskiego. Było nim Offertorium „Fiat voluntas Tua” na 2 skrzypiec i fortepian lub organy, powstałe w stalagu w Coëtquidan w Bretanii w 1943 roku. Na stronie tytułowej utworu, można przeczytać słowa napisane ręką kompozytora: pisałem to w obozie jenieckim, nie mogąc sobie przypomnieć chorału Bacha z Orgelbüchlein. Wykonawcą partii fortepianu był Maxymilian Bylicki, obecnie dyrektor Instytutu Muzyki i Tańca a w roku 1992 dyrektor Centrum Edukacji Artystycznej, decydując wówczas o powstaniu w Strzyżowie Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia. Historia pięknie zatoczyła koło. Podczas wykonania tego utworu partię skrzypiec wykonali członkowie Lwowskiej Orkiestry Kameralnej „Akademia” pod dyrekcją Grzegorza Oliwy.

Pierwszym uczestnikiem Międzynarodowego Forum Pianistycznego, który zaprezentował się strzyżowskiej publiczności był Mikhail Pavlenko z Krasnodaru w Rosji. W jego wykonaniu usłyszeliśmy pierwszą część Allegro XXIII Koncertu fortepianowego A-dur Wolfganga Amadeusza Mozarta. Został on skomponowany w 1786 roku w Wiedniu przez 30-letniego Mozarta. W tym samym roku uczniem Mozarta zostaje inne cudowne dziecko austriackiej pianistyki, Johann Nepomuk Hummel, który mając 9 lat koncertował pierwszy raz pod kierownictwem Mozarta w 1787 r. w Dreźnie. W tym jednym z ostatnich koncertów fortepianowych (Mozart napisał ich 27), orkiestra pełni rolę już nie tylko akompaniatora lecz partnera solisty. Charakter muzyki często nasuwa skojarzenia z operową muzyką Mozarta.

Główną częścią wieczoru okazało się wykonanie Koncertu fortepianowego e-moll, op. 11 Fryderyka Chopina przez dwie młode ale jakże utalentowane pianistki. W części pierwszej koncertu Allegro maestoso zaprezentowała się Lidia Efimowich z Mińska a jej pełna pasji i wyrazistych emocji gra spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem publiczności. W częściach II i III usłyszeliśmy Sofię Guzievę z Moskwy. O ukończonej w maju 1830 roku środkowej części koncertu Larghetto mówił Mieczysław Tomaszewski w audycji „Fryderyka Chopina Dzieła Wszystkie" w Programie II Polskiego Radia: zostajemy przeniesieni w świat muzyki uciszonej i intymnej. Narracja fortepianu snuć się będzie niekiedy na granicy snu i jawy, płynąć na sposób swobodnej improwizacji, nie poddającej się dyktatowi określonej formy. Dwa tematy (do których dołączy trzeci) przeplatać się będą wzajemnie i odmieniać. Temat cantabile – w pierwszym pojawieniu się zabrzmi w zupełnej ciszy, z prostotą i powściągliwym spokojem. Powróci następnie ten sam, ale i nie ten sam, przystrojony bowiem w girlandy ozdobników. Temat espressivo – powtórzony za smyczkami wprawiać będzie na zmianę w zadumę i uniesienie. Nastrój owego snu na jawie zostaje jednak nagle przerwany. Wspomniany już trzeci temat, agitato (w cis–moll), wniesie moment wzburzenia i pasji, by za chwilę zniknąć z pola widzenia. Ten wyjątkowo magiczny, niemal intymny muzyczny nastrój spowodowany był nadal trwającym oczarowaniem postacią Konstancji Gładkowskiej, o czym pisał Fryderyk w liście do Tytusa Woyciechowskiego: „Pomimo woli – przez oczy – wpadło mi coś do głowy – i lubię się tym pieścić”.

W finale tego wyjątkowego wieczoru zabrzmiał wspaniały utwór Fryderyka Chopina – Andante spianato i Wielki Polonez Es-dur, op. 22, którego wykonawcą był Adrian Hodor z Bilbao w Hiszpanii. Historia powstania tego dzieła jest dość szczególna. Pracę nad utworem Chopin rozpoczął w jesieni 1830 roku. W liście z 18 września do Tytusa Woyciechowskiego pisał: „Zacząłem Poloneza z orkiestrą, ale tylko dopiero się cznie, jest czątek, ale początku nie ma”. Wielki Polonez Es-dur, choć w większości powstawał w Warszawie, to ukończony został w lipcu 1831 w Wiedniu. Wspominany przez Chopina czątek to Andante spianato G-dur, napisane na fortepian solo już w Paryżu, na przełomie lat 1834-1835. Jest utworem o charakterze nokturnu, posiadającym jednocześnie cechy kołysanki. Włoski termin spianato (płynnie, w sposób ciągły, spokojnie) został wykorzystany przez Chopina jedynie w części poprzedzającej Poloneza. Utwór ten został także użyty w ścieżce dźwiękowej filmu Pianista Romana Polańskiego.

Młody hiszpański pianista z dużym entuzjazmem i zaangażowaniem zaprezentował różnorodność muzycznych zwrotów i technicznych możliwości, a także zawartą w utworze, o czym pisał Zdzisław Jachimecki „cudownie mieniącą się grę świateł i barw”. Wszystkim solistom-pianistom towarzyszyła Lwowska Orkiestra Kameralna „Akademia” pod dyrekcją Igora Pylatyuka.

Urokliwość tego koncertu podkreślony był także przez dyskretne iluminacje świetlne realizowane przez firmę KorekSound z Jasła. Koncert w ramach XV Międzynarodowego Forum Pianistycznego „Bieszczady bez granic” nie mógłby się odbyć bez wsparcia osób życzliwych takim inicjatywom, mecenasom kultury. Są nimi: Burmistrz Strzyżowa, Integral Rzeszów, P.W. Wenta sp. z o.o., Seger CUTTING TOOLS Wiśniowa, NZOZ Eskulap w Strzyżowie, Bank Spółdzielczy w Strzyżowie, REMBUD sp. z o.o., NetComp Wacław Szary, Gaskop s.c., Kwiaciarnia Mariola Zimny, „Gala” Włodzimierz Uchwat, IDUO Rafał Wiśniowski.

Prezentacje młodych, utalentowanych pianistów w nowej sali koncertowej PSM I st. w Strzyżowie stały się znakomitym wprowadzeniem w rozpoczynający się rok artystyczny, rok kolejnego, XVIII Konkursu Chopinowskiego, który rozpocznie się 2.10. w Warszawie oraz zapowiedzią unikalnych wydarzeń w „strzyżowskiej filharmonii”.

Grzegorz Oliwa, fot. Marzena Arciszewska