Połomia

Na zdjęciu: Zabytkowy tryptyk ze scenami z życia Matki Bożej, św. Katarzyny i św. Mikołaja w kościele parafialnym w Połomi, fot. Łukasz Grabiec

Połomia – wieś w gminie Niebylec, położona w dolinie potoku Gwoźnica, przy drodze krajowej nr 19 Kuźnica Białostocka – Rzeszów – Barwinek oraz drogach powiatowych: nr 1938 R Połomia – Glinik Charzewski i nr 1412 R Lubenia – Połomia. Graniczy bezpośrednio z Wyżnem, Glinikiem Charzewskim, Żarnową, Gwoździanką, Baryczką oraz Lubenią (powiat rzeszowski). Zajmuje powierzchnię 1361,02 ha i liczy 1558 mieszkańców (2011 r.)^[1]. Nazwa wioski pochodzi zapewne od wyrazu połom, używanego m.in. w odniesieniu do przestrzeni powstałej po zniszczeniu połaci lasu. Nie można także wykluczyć pochodzenia nazwy od imienia jej założyciela – Połomiec czy Połomka^[2]. Według kroniki parafialnej osada została założona w 1346 r. na miejscu usuniętych „połomów” przez rycerza Narcyza, syna sołtysa z Leżajska, na mocy przywileju króla Kazimierza Wielkiego^[3]. Po raz pierwszy nazwa wsi odnotowana została w 1425 r. w formie Polom^[4], następnie: w 1447 r. – in Polomia, w 1508 r. – Polomya, w 1536 r. – Polomija, współczesna pisownia nazwy miejscowości funkcjonuje od 1958 r.^[5]  
U początków swego istnienia osada należała do możnego rodu Procheńskich, z których bracia: Pakosz i Kiełcz z wdzięczności za szczęśliwy powrót z wyprawy warneńskiej ufundowali w Połomi w 1447 r.^[6]  samodzielną parafię, erygowaną przez biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego. Wówczas też powstał pierwszy, drewniany kościół, w którym miał ponoć modlić się sam król Władysław Jagiełło, przebywający w okolicznych lasach na łowach. Jak głosi legenda, zauroczony tym miejscem, ofiarował dla kościółka artystyczny tryptyk, co odnotowane zostało w protokole powizytacyjnym w 1794 r.^[7]  W 1577 r.^[8]  z fundacji dziedzica wsi Kaspra Dunina Przystałowskiego wybudowano murowany kościół, pozostawiając murowaną zakrystię^[9]  dobudowaną do pierwotnej świątyni pod koniec XV w. Kościół ten pw. św. Mikołaja został konsekrowany w 1644 r.^[10]  przez bpa T. Oborskiego, sufragana krakowskiego. Wśród późniejszych właścicieli Połomi wymienia się: Kruchowskich, Rylskich, Stanisława Kotarskiego, Kazimierza Narbutta i in.
Współcześnie we wsi funkcjonują m.in.: Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Mikołaja (erygowana w 1447 r.), Muzeum Regionalne „Gajówka” utworzone z inicjatywy ks. proboszcza A. Grzędy (od 2005 r.), prowadzona przez Gminę Niebylec Szkoła Podstawowa im. kardynała Stefana Wyszyńskiego (szkolnictwo parafialne rozwijało się tutaj od XVI w. z przerwami, powstanie pierwszej szkoły ludowej datuje się na II połowę XIX w., do 2017 r. jako Zespół Szkół im. kard. Stefana Wyszyńskiego, który tworzyły:  Szkoła Podstawowa i Gimnazjum Publiczne, nadanie imienia – 26.09. 2006 r.), ośrodek zdrowia, Ochotnicza Straż Pożarna (od 1925 r.), Koło Gospodyń Wiejskich (od 1951 r.), Koło Związku Emerytów i Rencistów, Zespół Śpiewaczy „Malina” (od 1987 r.), Winnica „Spotkaniówka” (od 2006 r.), Połomski Klub Sportowy „Grunwald” (od 2014 r.) i in. W Połomi warto zobaczyć m.in.: kościół pw. św. Mikołaja z 1577 r., a w nim późnogotycki tryptyk, będący prawdopodobnie kopią starszego obrazu ołtarzowego; liczne zabytkowe kapliczki z II połowy XIX i I połowy XX w., w tym kaplicę pw. św. Rozalii z 1891 r.; zespół kapliczek obok kościoła i w zakątku Matki Bożej; głazy i pomniki na cmentarzu parafialnym, poświęcone wydarzeniom historycznym; pomnik z orłem, upamiętniający brawurową akcję odbicia więźniów przez partyzantów Armii Krajowej 3 lipca 1944 r. i in. Ciekawostki: Połomia to miejscowość uważana za kolebkę upraw malin na terenie powiatu strzyżowskiego. Pierwsze święto malinowe odbyło się tu w 1973 r. Święto to przywrócono w 2008 r. z inicjatywy proboszcza Parafii św. Mikołaja w Połomi, ks. A. Grzędy i Gminy Niebylec. Od tego czasu, co roku w lipcu z okazji zakończenia zbiorów malin organizowane są Dożynki Malinowe, które od 2010 r. noszą nazwę Podkarpackich Dożynek Malinowych^[11].