Jazowa

Na zdjęciu: Rezerwat przyrody „Herby” w Jazowej, fot. Michał Kut

Jazowa – wieś w gminie Wiśniowa, położna na terenie Czarnorzecko - Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego i w jego otulinie, u podnóża Pasma Jazowej. Graniczy z: Kobylem, Pułankami, Cieszyną, Wiśniową, Kozłówkiem oraz Łękami Strzyżowskimi i Pietruszą Wolą (powiat krośnieński). Zajmuje powierzchnię 381,66 ha i liczy 364 mieszkańców (2011 r.)^[1]. Według F. Piekosińskiego nazwa wsi wywodzi się od imienia jej założyciela – Jaza, jednego z mieszkających na tym terenie Lechitów^[2]. Wieś lokowana została w XV wieku. Najstarszy zapis potwierdzający istnienie wsi w brzmieniu de Iaszowa pochodzi z 1443 r.^[3]  W XVI w. była własnością Stanisława z Wiśniowej, Pawła Frysztackiego, Stanisława Odrowąża oraz Seweryna Bonera. W XVIII w. wchodziła w skład rozległych włości Jabłonowskich^[4]. W 1867 r. Jazową od Wincentego Krzyszkowskiego nabył hr. Franciszek Mycielski, a drogą spadku w 1902 r. otrzymał ją Jan Mycielski^[5].
Do końca XVII w. przynależność parafialna Jazowej była sporna, co znalazło odbicie w rozprawie przed sądem biskupim w Kielcach w sierpniu 1688 roku^[6]. W aktach kościelnych występowała bowiem przy parafii Dobrzechów oraz przy parafii Niewodna. Od końca XVII w. Jazowa należała do parafii w Niewodnej. Od 1971 r. do chwili obecnej przynależy do Parafii pw. NMP Królowej Świata w Wiśniowej.
Współcześnie we wsi funkcjonują m.in.: Koło Gospodyń Wiejskich (od 1948 r.), Ochotnicza Straż Pożarna (od 1946), Spółdzielnia Usług Rolniczych (od 1993 r.) i in. Warto tutaj zobaczyć m.in.: rezerwat przyrody „Herby”; cmentarz wojskowy z I wojny światowej; przydrożne kapliczki i krzyże, rzekę Wisłok przepływającą w bezpośrednim sąsiedztwie miejscowości i in. Ciekawostki: Na wzgórzach Jazowej, porośniętych lasami grądowymi i buczyną, występują malownicze formy skałkowe piaskowców istebniańskich – zwane „Herbami”, prawdopodobnie ze względu na umieszczone niegdyś znaki herbowe na głazach, jako oznaczenie granic posiadłości opactwa cysterskiego. Wraz z przełomem Wisłoka, tj. tzw. Bramą Frysztacką tworzą rezerwat przyrody „Herby” utworzony w 1999 r.^[7]  Zwierzęta chronione w rezerwacie to m.in.: myszołów zwyczajny, jastrząb, kumak górski, salamandra plamista zaskroniec^[8]  i in. Rośliny zaś to m.in. widłak jałowcowaty, wawrzynek wilczełyko, kalina koralowa, kruszczyk szerokolistny, buławnik mieczolistny, pierwiosnek wyniosły i in^[9].