Logo
Pogoda

18°C

  • sgps
  • e-puap
  • bip
  • Kontrast 1
  • Kontrast 2
  • Kontrast 3
  • Kontrast 4
Tłumacz

Tłumacz

STRZYŻÓW POGODA

Gwoźnica Dolna

wydrukuj
Gwoźnica Dolna

Na zdjęciu: Szkoła Podstawowa w Gwoźnicy Dolnej, fot. Łukasz Grabiec

Gwoźnica Dolna – wieś w gminie Niebylec, rozciągająca się nad potokiem Gwoźnica, na południowy wschód od Niebylca. Sąsiaduje z: Blizianką, Konieczkową, Lutczą, Gwoźnicą Górną i wioskami: Sołonka i Lecka (powiat rzeszowski). Zajmuje powierzchnię 502,81 ha i liczy 442 mieszkańców (2011 r.)[1].  A. Myszka nazwę miejscowości wywodzi od staropolskiego rzeczownika gwozd – oznaczającego las[2]. Wśród mieszkańców utrzymuje się przekonanie, iż nazwa ta pochodzi od gwoździ wyrabianych niegdyś na sprzedaż i do użytku domowego z rosnących tutaj w dużej ilości grabów[3]. Drugi człon nazwy wskazuje na jej położenie względem Gwoźnicy Górnej. Wieś jako Wolica (Wolycza circa Gwoznycza) założona została prawdopodobnie w XVI w. przez właścicieli sąsiadującej z nią Gwoźnicy (dzisiejszej Gwoźnicy Górnej[4]). Przez prawie sto lat, od połowy XVIII w. do połowy XIX w. stanowiła własność rodziny Zaklików[5]. W latach późniejszych jako właściciele pojawiają się: Jan Witkowski, Henryk Straszewski i in[6].  Pierwotnie osada należała do parafii Strzyżów, później do parafii Niebylec, a od 1875 r. do dzisiaj wchodzi w skład Parafii pw. św. Antoniego Padewskiego w Gwoźnicy Górnej[7]. Współcześnie we wsi funkcjonują m.in.: prowadzona przez Gminę Niebylec Szkoła Podstawowa (od 1908 r.), Koło Gospodyń Wiejskich (od 1937 r.), Ochotnicza Straż Pożarna (od 1946 r.) i in.
Warto tutaj zobaczyć m.in.: domy drewniane jako przykłady budownictwa z II połowy XIX w., w tym charakterystyczny budynek szkoły, murowaną kapliczkę z figurą Matki Bożej z Dzieciątkiem z pierwszej połowy XIX w., głaz upamiętniający miejsce, w którym do 1958 r. stała rodzinna chata Juliana Przybosia i in.
Ciekawostki: Z Gwoźnicy Dolnej pochodzi jeden z najwybitniejszych polskich poetów Julian Przyboś (1901 – 1970), współtwórca Awangardy Krakowskiej. Jego imię nosi m.in. Szkoła Podstawowa w sąsiedniej Gwoźnicy Górnej oraz Biblioteka Publiczna Gminy i Miasta w Strzyżowie. Był jednym z „orląt lwowskich”, uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r., po II wojnie światowej dyplomatą, dyrektorem Biblioteki Jagiellońskiej, pierwszym prezesem Związku Zawodowego Literatów Polskich, poetą, eseistą i tłumaczem. W swojej twórczości Przyboś wielokrotnie przywoływał wątki związane z miejscem swojego urodzenia. Gwoźnicy poświęcił m.in. wiersze „Słońce ze wzgórz Gwoźnicy”, „Żyjąc sobie spacerem” oraz „Zapiski bez daty”. W latach 1941-1944 powstało w Gwoźnicy wiele jego wierszy opublikowanych w tomikach „Póki my żyjemy” (1944) i „Miejsce na ziemi” (1945).

 

 

Przypisy

  1. ^ Na podstawie Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, www.stat.gov.pl, data pobrania: 10.10.2016 r.
  2. ^ Por. A. Myszka, Słownik toponimów powiatu strzyżowskiego. Rzeszów 2006, s. 15.
  3. ^ Tamże.
  4. ^ Por. A. Chuchla, Historia regionu niebyleckiego, [w:] Rocznik Niebylecki, Niebylec 2013, s. 59.
  5. ^ Por. A. Chuchla, s. 59.
  6. ^ Tamże, s. 61.
  7. ^ Por. www.niebylec.com.pl, data pobrania 02.10.2016.