Wystawa „Zbrojne Serce Polskiej Emigracji” w Galerii Miejskiej w Strzyżowie
8 maja 2025 r. w Narodowy Dzień Zwycięstwa w Galerii Miejskiej w Strzyżowie uroczyście otwarto wystawę pt. „Zbrojne Serce Polskiej Emigracji”, poświęconą 1. Polskiej Dywizji Pancernej generała Stanisława Maczka i jej korzeniom. W otwarciu wystawy wziął udział najstarszy i jedyny już żołnierz biorący udział w kampanii wrześniowej pod dowództwem płk. dypl. Stanisława Maczka, Honorowy Obywatel Powiatu Strzyżowskiego, kpt. Tadeusz Lutak. Uzupełnieniem otwarcia wystawy była prezentacja sprzętu wojskowego na strzyżowskim rynku, w tym tankietki z 1939 roku oraz współczesnego czołgu Abrams, a także sprzętu zaprzyjaźnionych ze Strzyżowem jednostek wojskowych i miejscowej jednostki strzeleckiej. Wystawa w Strzyżowie będzie czynna do 8 czerwca br.
Wystawa pt. „Zbrojne Serce Polskiej Emigracji” In Memoriam w 80. rocznicę zakończenia II wojny światowej w Europie z okazji Narodowego Dnia Zwycięstwa przygotowana została przez Witolda Gudysia z Polskiej Grupy Pamięci Historycznej oraz dr Anetę Hoffman z Fundacji Znaki Pamięci. Opiekunem naukowym projektu jest dr Mirosław Surdej. Jej uroczyste otwarcie nastąpiło w dniu 8 maja br. w Galerii Miejskiej w Strzyżowie, a 13 maja w budynku Parlamentu Europejskiego w Brukseli. Fundatorami wystawy są: Powiat Strzyżowski, Gmina Strzyżów oraz Województwo Podkarpackie reprezentowane przez Muzeum Podkarpackie w Krośnie.
Oprócz uroczystszego otwarcia wystawy na obchody zakończenia II wojny światowej złożyły się też inne wydarzenia o charakterze patriotycznym. Przed południem na grobach żołnierzy i miejscach pamięci w powiecie strzyżowskim zapalono znicze, a delegacje Powiatu Strzyżowskiego oraz Miasta i Gminy Strzyżów złożyły wiązanki kwiatów na Cmentarzu Poległych Żołnierzy w I i II Wojnie Światowej. Następnie na strzyżowski rynek zjechały zaprzyjaźnione ze Strzyżowem jednostki Wojska Polskiego prezentujące swój nowoczesny sprzęt militarny oraz m.in. tankietkę z czasów dwudziestolecia międzywojennego.
Kulminacyjnym punktem obchodów było uroczyste otwarcie wystawy w Galerii Miejskiej, która poprowadzili: Magdalena Wilusz – dyrektor Samorządowego Muzeum Ziemi Strzyżowskiej im. Z. Leśniaka w Strzyżowie oraz Kamil Mendocha – dyrektor Powiatowego Centrum Kultury i Turystyki w Wiśniowej. W wydarzeniu wziął udział kpt. Tadeusz Lutak, najstarszy żyjący żołnierz Września, czołgista, który swoją opowieścią i śpiewem w podniosły i symboliczny sposób przypominał o heroizmie polskich żołnierzy. Wystąpili także: Starosta Strzyżowski Robert Godek, Burmistrz Strzyżowa Agata Gadziała oraz przedstawiciele: Urzędu Marszałkowskiego w Rzeszowie Dyrektor Departamentu Kultury i Ochrony Dziedzictwa Narodowego Mateusz Werner, radny Województwa Podkarpackiego Jacek Magdoń. Z interesującą informacją dotyczącą związków Strzyżowa z formacjami wojskowymi płk. S. Maczka wystąpił dr Stanisław Urbanik. Po wystawie oprowadzili dr Mirosław Surdej i dr Aneta Hoffman. W uroczystości wzięli także udział szef sztabu kpt. Paweł Wojciechowski i st. chor. Grzegorz Kielar z 1 Batalionu Czołgów w Żurawicy oraz mjr Ireneusz Kozubal reprezentujący płk. Sylwestera Wlaszczyka z 18 Pułku Saperów w Nisku.
Wystawa prezentuje historię powstania wojsk pancernych w II Rzeczpospolitej i losy 10 Brygady Kawalerii walczącej pod dowództwem płk. dypl. Stanisława Maczka podczas kampanii wrześniowej 1939 roku oraz kampanii francuskiej 1940 roku. Ukazuje też pobyt i szkolenie polskich wojsk pancernych w Szkocji i w Anglii w latach 40. oraz pierwsze zadania bojowe 1 Dywizji Pancernej we Francji, jej udział w wyzwoleniu Belgii i Holandii, a także walki na terenie Niemiec i działania w Alianckich Siłach Okupacyjnych Niemiec. Ekspozycja to także obraz demobilizacji żołnierzy polskich, ich losy po wojnie, jak również sylwetki wybitnych dowódców: generała broni Stanisława Maczka i generała dywizji Klemensa Rudnickiego. Wystawa ma dwie wersje – 30 planszową, która prezentowana jest w Strzyżowie. Jej 16 planszowa wersja jest prezentowana od 13 maja w Parlamencie Europejskim w Brukseli. Wystawa w Galerii Miejskiej w Strzyżowie będzie czynna do 8 czerwca br. Pełna wersja wystawy będzie jeszcze prezentowana w Galerii Oficyna Dworska w Wiśniowej później w Muzeum Podkarpackim w Krośnie.
Kolejnym wydarzeniem w tym dniu był pokaz żołnierzy z zaprzyjaźnionych ze Strzyżowem jednostek wojskowych i miejscowej jednostki strzeleckiej na strzyżowskim rynku, którzy zaprezentowali historyczny i współczesny sprzęt wojskowy. Atrakcją były pojazdy wojskowe: nowoczesny amerykański czołg Abrams i zabytkowa tankietka. Zaprezentowali się również żołnierze z I Batalionu Czołgów w Żurawicy, 21 Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej w Jarosławiu, 18 Pułku Saperów w Nisku oraz Jednostka Strzelecka 2020 im. kpt. Zygmunta Patryna ps. „Słowik” w Strzyżowie. Muzycznie całość na strzyżowskim rynku „oprawił” zespół „SaperBend” z Niska.
Inf. i fot. W. Plezia
