Pamiętając o Wrześniu 1939 i Ofiarach Stalinizmu
81 lat temu ZSRR bez wypowiedzenia wojny wkroczyła na polskie terytorium zadając bolesny cios polskiej armii walczącej od 1 września z wojskami III Rzeszy Niemieckiej. W rocznicę tych wydarzeń zachowując pamięć o ofiarach agresji władze powiatu strzyżowskiego złożyły wiązankę kwiatów pod Pomnikiem Pamięci Ofiar Stalinizmu i Krzyżem Katyńskim w Strzyżowie.
17 września 1939 roku Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona, przekroczyła wschodnią granicę Rzeczpospolitej, która od 1 września prowadziła zażarty bój z niemieckim najeźdźcą. Był to wynik zobowiązań pomiędzy III Rzeszą a ZSRR zawartych w tajnym protokole paktu Ribbentrop-Mołotow, podpisanego w Moskwie trzy tygodnie wcześniej. 17 września 1939 r. Polskę zaatakowało prawie pól miliona żołnierzy, skupionych w dwóch frontach: kijowskim i białoruskim.
W walce osłabionym i zaangażowanym w walkę z Niemcami Polakom sprzyjało słabe wyszkolenie i zdyscyplinowanie czerwonoarmistów. Natomiast miejscowa ludność, pochodzenia białoruskiego i ukraińskiego, sprzyjała Sowietom, którzy mówili, iż „wyzwalają lud pracujący Zachodniej Ukrainy i Białorusi spod panowania pańskiej Polski, w celu włączenia ich do szczęśliwej rodziny narodów Związku Sowieckiego”. Niebawem miano się przekonać, na czym to „szczęście” miało polegać. Przewrotnie do dziś na Białorusi dzień 17 września jest jednak nadal świętowany.
ZSRR, dopuszczając się napaści na Polskę, złamał też prawo międzynarodowe, między innymi konwencję o określeniu definicji agresora, którą rząd sowiecki ratyfikował. Nie spotkało się to jednak z żadną reakcją międzynarodową. Dopiero napaść na Finlandię, pod koniec 1939 roku, spowodowała wykluczenie Związku Sowieckiego z Ligi Narodów.
We wrześniowej walce z Sowietami poległo ok. 1000 polskich żołnierzy, a do niewoli trafiło 250 tys., w tym 16 723 oficerów, z których prawie wszystkich wymordowano w 1940 roku. Ocalało zaledwie ok. 500. Wielu z tych żołnierzy trafiło później do armii gen. Władysława Andersa, oraz armii gen. Zygmunta Berlinga. Straty Armii Czerwonej we wrześniu 1939 roku kilkakrotnie przewyższały polskie.
Oddając hołd wszystkim poległym żołnierzom i ofiarom stalinizmu starosta strzyżowski Bogdan Żybura, wicestarosta Tomasz Garncarski i skarbnik powiatu Urszula Liszka-Bawoł złożyli w dniu 17 września 2020 r. wiązankę kwiatów przed Pomnikiem Pamięci Ofiar Stalinizmu i Krzyżem Katyńskim w Strzyżowie. Pomnik został postawiony z okazji 70 rocznicy zbrodni katyńskiej. Pamięć ofiar zbrodni katyńskiej upamiętniają umieszczone na Pomniku dwie kamienne tablice, powstałe z rozciętego na pół głazu czarnego granitu. Na jednej z nich wyryto nazwiska wraz ze stopniami służbowymi i wojskowymi osób z obszaru dzisiejszego powiatu strzyżowskiego, które w 1940 r. zginęły zamordowane zdradziecko strzałem w tył głowy w Katyniu, Charkowie i Twerze. Na drugiej zaś wyryto fragmenty prostego i poruszającego wiersza „Katyń” Feliksa Konarskiego. Uroczystego poświęcenia i odsłonięcia tablic dokonano 26 kwietnia 2010 r.
Na zdjęciu: Starosta strzyżowski Bogdan Żybura składa wiązankę kwiatów pod Krzyżem Katyńskim.
Opr. W. Plezia