Julian Przyboś
Julian Przyboś – urodził się w 1901 r. we wsi Gwoźnica położonej w powiecie strzyżowskim, zmarł w 1970 r. w Warszawie. Był poetą, eseistą oraz tłumaczem związanym z twórczością tzw. Awangardy Krakowskiej. Talent pisarza został dostrzeżony u niego już w 1917 roku, kiedy to jeszcze jako rzeszowski gimnazjalista zadebiutował sonetem zatytułowanym Wschód Słońca w szkolnym piśmie konspiracyjnym Zaranie. Brał udział w walkach o Lwów, toczonymi z Ukraińcami w 1918 r. oraz ochotniczo w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. Po zdaniu matury w tym samym roku rozpoczął studia polonistyczne i filozoficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Mimo iż podczas studiów dzieła artysty były zamieszczane w czasopiśmie Hiperbola, on sam za swój prawdziwy debiut poetycki postrzegał opublikowanie jego wiersza Cieśle w Skafandrze z roku 1922 r. W tym czasie związał się z Awangardą Krakowską. Wraz z takimi osobistościami jak Tadeusz Peiper, Adam Ważyk, czy Jalu Kurek współtworzył pismo Zwrotnica w którym oprócz swoich wierszy umieszczał artykuły krytyczne. Po ukończeniu studiów, w latach 1923-1925 Przyboś pracował jako nauczyciel w gimnazjum w Sokalu, a następnie w Chrzanowie (1925-1927). W tym czasie wydał dwa tomy poezji: Śruby (1925) oraz Oburącz (1926), będące w dużej mierze odzwierciedleniem programu grupy literackiej Peipera. Po jej rozłamie artysta związał się z paryskim czasopismem redagowanym przez Jana Brzękowskiego pt. L’Art Contemporian – Sztuka Współczesna a także Linią Julu Kurka. W 1927 r. objął posadę nauczyciela w cieszyńskim gimnazjum, gdzie zatrudniony był aż do 1939 r. Dzięki udzielonemu urlopowi lata 1937-1939 mógł Przyboś poświęcić na studiowanie w Paryżu oraz liczne podróże po Francji, Belgii i Włoszech. W międzyczasie zdążył napisać i opublikować trzy tomy wierszy – Sponad (1930), W głąb las (1932) i Równanie serca (1938), a także liczne dzieła w różnych periodykach literackich. Na początku II wojny światowej przeniósł się z Zaolzia do Lwowa, aby tam objąć funkcję bibliotekarza w Zakładzie Narodowym im. Osińskich. Po tymczasowym aresztowaniu przez gestapo w 1941 r., poeta powrócił do rodzinnej Gwoźnicy i aż do końca wojny trudnił się rolnictwem. Tworzy tu wiersze na podstawie własnych doświadczeń oraz przeżyć z wczesnych lat dzieciństwa spędzonych w środowisku wiejskim. W roku 1947 przeniósł się do Szwajcarii, gdzie był zatrudniony w charakterze dyplomaty PRL do 1951 r., zaś po powrocie do Polski w 1955 został mianowany dyrektorem Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. Do końca życia pisarz zdążył wydać jeszcze 8 tomików poezji wśród których były m.in. Miejsce na ziemi (1945), Narzędzie ze światła (1958), Więcej o manifest (1962), Na znak (1965) czy Kwiat nieznany (1968). Wiele z wierszy, artykułów, esejów oraz recenzji Przybosia ukazywało się na łamach czasopism m.in. w Nowej Kulturze, Życiu Literackim, Dialogu, czy Przeglądzie Kulturalnym. W Gwoźnicy Górnej znajduje się obecnie muzeum Juliana Przybosia, w którym możemy dowiedzieć się więcej na temat życia i twórczości tego wybitnego poety.
[na podst .inf. ze stron WWW. oprac. Dawid Moskal]