Cieszyna

 Na zdjęciu: Kapliczka przy drodze wojewódzkiej w Cieszynie, fot. Krzysztof Szaro

Cieszyna – wieś w gminie Frysztak, położona na lewym brzegu rzeki Wisłok i w dolinie potoku Stępinka, po części także w dolinie Wisłoka. Przez miejscowość przebiegają ważne szlaki o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym, tj. m.in. droga wojewódzka nr 988 Babica – Warzyce (w kierunku Jasła i Krosna) oraz droga powiatowa nr 1320 R Cieszyna – Huta Gogołowska – Kamienica (do pow. dębickiego), a także linia kolejowa nr 106 Rzeszów – Jasło. Zajmuje powierzchnię 710,83 ha i liczy 1032 mieszkańców (2011 r.)^[1]. Sąsiaduje z: Pstrągówką, Wiśniową, Jazową, Pułankami, Glinikiem Średnim i Stępiną. Teren Cieszyny wchodzi w skład trzech Parafii Rzymskokatolickich: pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego w Stępinie, pw. NMP Królowej Świata w Wiśniowej i pw. św. Jana Chrzciciela w Pstrągówce. J. Piętniewicz nazwę wsi wywodzi od niemieckiej nazwy Teschen (Cieszyn) i osadników niemieckich przybyłych na te tereny ok. XI w.^[2]  A. Myszka opowiada się za jej pochodzeniem od nazwiska założyciela bądź właściciela, którym miałby być zwany Cieszon lub Cieszyn^[3]. Cieszyna pisana jako Czeschunyn pojawia się w dokumencie wydanym przez króla Kazimierza Wielkiego, zezwalającym na założenie miasta Wisłok (Frysztaka) w 1366 r.^[4]  Ks. W. Sarna pisze, że wieś najpierw była w posiadaniu cystersów, później przeszła na własność rodu Frysztackich^[5]. Z kolei K. Baczkowski podaje, iż na przełomie XIV i XV w. Cieszyna stanowiła własność rycerską, pozostając prawdopodobnie w ręku Dziersława Konopki z rodu Bogoriów. Później należała do Wacława z Kożuchowa, Piotra z Falkowa i Dziersława ze Stępiny, który w 1436 r. odsprzedał ją Janowi, wójtowi Frysztaka^[6]. Od XVI w. właścicielami Cieszyny byli m.in.: Frysztaccy, Firlejowie, Wychowscy (lub Wysoccy), a od 1873 r. Mycielscy^[7].
Współcześnie we wsi funkcjonują m.in.: Koło Gospodyń Wiejskich (od 1887 r., reaktywacja w 1956 r.), Ochotnicza Straż Pożarna (od 1890 r.), Szkoła Podstawowa (od 1858 r.) obecnie jako jednostka organizacyjna Gminy Frysztak i in.
W Cieszynie warto zobaczyć m.in.: schron bojowy wchodzący w skład zbudowanego przez Niemców w okresie II wojny światowej kompleksu fortyfikacji; murowaną, przydrożną kapliczkę z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej z XIX w.; obiekty dawnego folwarku, gorzelni i in. Ciekawostki: Przez wiele lat w Cieszynie funkcjonował kamieniołom, poniżej którego w latach 1943–1944 zlokalizowano podobóz obozu pracy przymusowej w Szebniach. Pełnił on funkcję usługową dla załogi zespołu schronowego, który powstawał wówczas na granicy Cieszyny i Stępiny. Więźniowie z obozu pracowali m.in. przy budowie tego niemieckiego kompleksu wojennego i w cieszyńskim kamieniołomie^[8].