Zawadka

Na zdjęciu: Kapliczka z 1885 r. w Zawadce, fot. Krzysztof Szaro

Zawadka – wieś w gminie Strzyżów, przy drodze powiatowej nr 1918 R Zawadka – Grodzisko – Strzyżów.Sąsiaduje z: Różanką, Grodziskiem, Pstrągową i Nawsiem (powiat ropczycko-sędziszowski). Zajmuje powierzchnię 484,90 ha i liczy 357 mieszkańców^[1]. Pierwotnie nazwa wsi brzmiała Zawada, forma z końcówką -ka pojawiła się prawdopodobnie w XVI w.^[2] Ks. W. Sarna^[3] nazwę wsi wywodzi od jej założyciela – Zawady. Z kolei językoznawcy W. Lubaś i A. Orzechowska^[4] skłaniają się ku poglądowi, że nazwa ta pochodzi od wyrazu – zawada, zawadka,oznaczającego przeszkodę lub też urządzenie spowalniające (tamujące) na drodze lub rzece. Miejscowość, wymieniana po raz pierwszy w przywileju Bolesława Wstydliwego z 1277 r. wśród rzekomych posiadłości cystersów koprzywnickich^[5], założona została najprawdopodobniej w XIV w. na tzw. „surowym korzeniu”^[6] przez ww. opactwo, które wówczas prowadziło działalność kolonizacyjną na terenach niezaludnionych, położonych na północ i południe od Dobrzechowa^[7]. W ich rękach wieś pozostawała jeszcze w 1536 r.^[8] Później właścicielami byli m.in. Rojowscy, od których w 1674 r.^[9] osadę na ok. 100 lat ponownie przejęli cystersi, a następnie sędzia Esterläin, Gołuchowski, Minnicki i in. Józef Machowicz^[10] – ostatni właściciel dworu – w 1906 r. założył szkołę, która funkcjonowała w Zawadce do 2013 r.
Pod względem administracji kościelnej Zawadka początkowo należała do parafii dobrzechowskiej. Od 1934 r. wchodzi w skład Parafii Rzymskokatolickiej pw. Niepokalanego Serca NMP i św. Stanisława Kostki w Grodzisku.
Współcześnie we wsi funkcjonują m.in.: prowadzony przez Gminę Strzyżów Dom Seniora „Wigor”, Ochotnicza Straż Pożarna (od 1950 r.), Koło Gospodyń Wiejskich (od 1957/1958 r.) i in. W Zawadce warto zobaczyć m.in.: kapliczki, figury i krzyże przydrożne, w tym kapliczki słupowe z 1885 r. i 1900 r.; widoki na Pogórze Strzyżowskie i in. Ciekawostki: Przed II wojną światową i w czasie okupacji w Zawadce mieścił się znany w okolicy zakład fotograficzny prowadzony przez Ignacego Bełcha, a następnie jego syna Stanisława. Właściciel zakładu na emigracji w USA nauczył się wykonywania fotografii, a także gry na organach. Po powrocie do Polski, w swoim prywatnym domu – najpierw w Żyznowie, a następnie w Zawadce urządził atelier, w którym wykonywał m.in. zdjęcia do dokumentów. Na szklanych negatywach uwieczniał również wydarzenia z życia rodziny i społeczności lokalnej. Obszerny zbiór negatywów i innych eksponatów pochodzących z zakładu fotograficznego Bełchów można było obejrzeć podczas wystawy czasowej w Muzeum Samorządowym Ziemi Strzyżowskiej im. Z. Leśniaka w Strzyżowie.