Logo
Pogoda

18°C

  • sgps
  • e-puap
  • bip
  • Kontrast 1
  • Kontrast 2
  • Kontrast 3
  • Kontrast 4
Tłumacz

Tłumacz

STRZYŻÓW POGODA

Nowa Wieś

wydrukuj
Nowa Wieś

Na zdjęciu: Szkoła Podstawowa im. ks. J. Twardowskiego w Nowej Wsi, fot. Rafał Godek

Nowa Wieś – wieś w gminie Czudec, położona u ujścia potoku Pstrągówka do Wisłoka, wzdłuż dróg powiatowych nr 1915 R Pstrągowa – Nowa Wieś i nr 1340 R Bystrzyca – Nowa Wieś. Graniczy z Łętownią, Pstrągową, Glinikiem Zaborowskim, Zaborowem, Czudcem i Przedmieściem Czudeckim. Zajmuje powierzchnię 1006,66 ha i liczy 851 mieszkańców (2011 r.)[1]. Miejscowość po raz pierwszy odnotowana została w dokumencie z ok. 1400 r. w brzemieniu Neuendorf[2], niem. „nowa wieś”. A. Myszka[3] nazwę wioski tłumaczy założeniem nowej osady w stosunku do sąsiadującego z nią i istniejącego wcześniej Czudca. Nazwa miejscowości zapisywana była: w 1445 r. jako Nowa Wyessz, w 1479 r. – Nowa Wyesch, w 1536 r. – Nowa Wiesz[4]. Zdaniem autorów lubuskiej księgi uposażeń z 1405 r., Nowa Wieś lokowana była przed 1400 r. na terenie dawnej włości konickiej[5], w miejscu wykarczowanej puszczy[6], u ujścia potoku Pstrągówka do Wisłoka. Pierwszym znanym właścicielem wsi był Mikołaj Machhoptz[7], zapewne przodek późniejszych Machowskich, dziedziców wsi w XV w. Przez kolejne wieki Nowa Wieś wchodziła w skład dóbr: Strzyżowskich, Grabieńskich, Wojciechowskich, Nitsche, Wiktorów, Uznańskich i in.[8] Parafia Rzymskokatolicka pw. Zwiastowania NMP w Nowej Wsi wydzielona została z parafii Czudec dekretem bpa przemyskiego Ignacego Tokarczuka w 1986 r.[9], przy czym erygowana została dwa lata później, kiedy do parafii przydzielony został pierwszy proboszcz – ks. Tadeusz Niziołek. Wybudowany wysiłkiem mieszkańców Nowej Wsi w latach 1984–1985, pod nadzorem ks. P. Szkolnickiego, proboszcza z Czudca kościół został poświęcony 11 sierpnia 1985 r. przez ks. bpa Ignacego Tokarczuka, ordynariusza diecezji przemyskiej[10]. Parafia w Nowej Wsi liczy obecnie 1091 wiernych (2016 r.)[11] i obejmuje tę miejscowość oraz sołectwo Pstrągowa Wola.
Współcześnie w Nowej Wsi funkcjonują m.in.: Parafia pw. Zwiastowania NMP (erygowana w 1988 r.), prowadzona przez Gminę Czudec Szkoła Podstawowa im. ks. Jana Twardowskiego (od 1907 r., nadanie imienia – 1.06.2010 r.), Środowiskowy Dom Samopomocy (od 1 listopada 2006 r.), Koło Gospodyń Wiejskich (od 1955 r.) i in. W Nowej Wsi warto zobaczyć m.in.: zabytkowe kapliczki, w tym wybudowaną na pamiątkę zatrzymania rabacji galicyjskiej na tym terenie w 1846 r.; murowany budynek szkoły z 1911 r.; młyn wodny z końca XIX w. i in.
Ciekawostki: W Nowej Wsi istnieje nieczynny obecnie młyn wodny wybudowany pod koniec XIX w. z inicjatywy właściciela Teofila Wasilewskiego. Początkowo była to budowla drewniana, później została przebudowana na murowaną. Wody dostarczano potokiem Młynówka[12]  z miejsca spiętrzenia, poprzez jaz założony na dzisiejszym potoku Pstrągówka.

Przypisy

  1. ^ Na podstawie Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, www.stat.gov.pl, [dostęp: 12.11.2016].
  2. ^ Por. A. Myszka, Słownik toponimów powiatu strzyżowskiego, Rzeszów 2006, s. 23.
  3. ^ Tamże.
  4. ^ Tamże.
  5. ^ Por. K. Baczkowski, Osadnictwo regionu strzyżowskiego do roku 1450, [w:] Studia nad dziejami Strzyżowa i okolic, red. S. Cynarski, Rzeszów 1980, s. 73.
  6. ^ Por. A. Myszka, dz. cyt., s. 23.
  7. ^ Por. K. Baczkowski, dz. cyt., s. 73.
  8. ^ Por. A. Oliwińska-Wacko, R. Wacko, Dzieje Czudca, t. I, Rzeszów 2010, s. 77–117.
  9. ^ Por. Schematyzm Diecezji Rzeszowskiej, Rzeszów 2000, s. 210.
  10. ^ Tamże.
  11. ^ Por. Jubileuszowy Schematyzm Diecezji Rzeszowskiej 2016/2017, Rzeszów 2017, s. 251.
  12. ^ Por. Mapa Katastralna wsi Nowa Wieś z 1894 r., Powiatowy Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Strzyżowie, 2016.