Jawornik

Na zdjęciu: Kościół parafialny pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Jaworniku, fot. Rafał Godek

Jawornik – wieś w gminie Niebylec, położona centralnie w dorzeczu Stobnicy i Wisłoka, wzdłuż potoku o tej samej nazwie. Graniczy z: Żyznowem, Godową, Żarnową, Gwoździanką, Niebylcem, Konieczkową i Lutczą. Zajmuje powierzchnię 1214,76 ha i liczy 1202 mieszkańców (2011 r.)^[1]. A. Myszka w „Słowniku toponimów powiatu strzyżowskiego” zapisuje nazwę wioski jako Jawornik Niebylecki^[2], jakkolwiek jej urzędową nazwą jest Jawornik^[3]. Myszka wskazuje na określenie popularnego gatunku drzewa jako źródłosłów nazwy wioski („miejsce, gdzie rośnie dużo jaworów”)^[4], lokalny przekaz mówi zaś o istniejącej tutaj świątyni z drzewa jaworowego^[5]. Za datę założenia wsi mieszkańcy przyjmują rok 1414, w którym po raz pierwszy pojawia się zapis Jaworznik^[6]. W 1418 r. nazwa ta odnotowana została jako Jaworsznik, w 1462 r. – Jaworzczyk, w 1508 r. – Iawornyk^[7]. Pierwszym wymienianym w źródłach w 1418 r. dziedzicem wioski był bliżej nieznany Rafał^[8]. W XV i XVI w. miejscowość wchodziła w skład rozległych dóbr ziemskich należących do rodu Machowskich^[9], później należała do Romerów, Pieniążków, Łempickich i Ankwiczów. Pod koniec XIX w. została podzielona na cztery odrębne posiadłości^[10].
Współcześnie we wsi funkcjonują m.in.: Parafia pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych, erygowana przez biskupa rzeszowskiego ks. K. Górnego 24.08.2008 r. w miejsce utworzonego w 1998 r. rektoratu (769 wiernych wg stanu z 2016 r.)^[11]   wraz z kaplicą cmentarną pw. św. Marii Magdaleny, wybudowaną i poświęconą w 2014 r. jako votum jubileuszowe 600 – lecia wsi, prowadzona przez Gminę Niebylec Szkoła Podstawowa im. św. Józefa Sebastiana Pelczara (powstanie pierwszej szkoły datuje się na rok 1909, nadanie imienia - 2009 r.), Kółko Rolnicze (od 1957 r.), Koło Gospodyń Wiejskich (od ok. 1960 r.), Ochotnicza Straż Pożarna (od 1959 r.) i in.
W Jaworniku warto zobaczyć m.in.: dawną szkołę powszechną z 1922 r., a obecnie dom wiejski, przydrożne kapliczki, ciekawy architektonicznie współczesny obiekt kościoła parafialnego i in.
Ciekawostki: W uznaniu zasług Jana Machowskiego król Zygmunt Stary na mocy przywileju z 1509 r. zezwolił na lokację miasta Jawornik^[12]  w granicach dziedzicznej wsi Machowskich pod tą samą nazwą. Jednak w trakcie wytyczania granic miasta, jak przypuszcza J. Wyrozumski, jego centrum ze względu na skrzyżowanie dróg przesunięto w kierunku sąsiadującej z Jawornikiem wsi Niebylec, której nazwę zaczęto wkrótce używać w odniesieniu do powstałego miasta^[13].