Gbiska
Na zdjęciu: Przydrożna kapliczka z końca XIX w. w Gbiskach, fot. Michał Kut
Gbiska – wieś w gminie Strzyżów, położona na południowy zachód od Strzyżowa, na prawym brzegu Wisłoka, w otulinie Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego, u podnóża wzniesień Brzeżanki. Miejscowość usytuowana jest głównie wzdłuż drogi powiatowej nr 1928 R Wysoka Strzyżowska – Gbiska – Strzyżów – Żarnowa. Zajmuje powierzchnię 222,52 ha i liczy 303 mieszkańców (2011 r.)[1]. Sąsiaduje z: Dobrzechowem, Strzyżowem, Godową, Brzeżanką i Wysoką Strzyżowską. Nazwa wsi doczekała się kilku interpretacji. A. Myszka w opracowaniu dotyczącym toponimii powiatu strzyżowskiego skłania się do wyjaśnienia topograficznego, wywodząc ją od prasłowiańskiego słowa *gъb-, które oznacza miejsce nierówne[2]. Pierwsza wzmianka potwierdzająca istnienie osady pochodzi z 1428 r., kiedy to miejscowość w brzmieniu Gbysko figuruje jako własność Pakosza z Czudca[3], będącego właścicielem wielu wsi na tym terenie. Potwierdza to dokument z 1457 r.[4] Kolejnymi dysponentami Gbisk byli m.in.: Mikołaj Strzyżowski, Bączalscy, Trzeciescy, Józef Radziwił, a w XIX w. Skrzyńscy i Wołkowiccy[5]. Wieś Gbiska należy do Parafii Rzymskokatolickiej pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i Bożego Ciała w Strzyżowie.
Współcześnie we wsi działają m.in.: Ochotnicza Straż Pożarna (od 1957 r.), Koło Gospodyń Wiejskich (od 1958 r., reaktywowane w 2000 r.) i in. W Gbiskach warto zobaczyć m.in.: wzniesioną pod koniec XIX w. murowaną, tynkowaną kaplicę przydrożną z krucyfiksem – rzeźbą ludową nieznanego artysty; widoki na zalesione szczyty Pogórzy i in. Ciekawostki: Do lat 90. – tych XX w. w obiektach przejętych od zlikwidowanej w 1956 r. Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej działała jedyna na obszarze dzisiejszego powiatu strzyżowskiego Przetwórnia Owocowo-Warzywna prowadzona przez Spółdzielnię Ogrodniczo-Pszczelarską w Strzyżowie. Zakład, skupując surowce w okolicznych gospodarstwach, prowadził produkcję na rynek wewnętrzny, jak również eksport przetworów owocowych i warzywnych[6].
Przypisy
- ^ Na podstawie Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, www.stat.gov.pl, [dostęp: 6.10.2016].
- ^ Por. A. Myszka, Słownik toponimów powiatu strzyżowskiego, Rzeszów 2006, s. 12.
- ^ Por. K. Baczkowski, Osadnictwo regionu strzyżowskiego do r. 1450, [w:] Studia nad dziejami Strzyżowa i okolic, red. S. Cynarski, Rzeszów 1980, s. 79.
- ^ Tamże, s. 80.
- ^ Por. A. Kluska, Z naszej regionalnej historii, [w:] „Waga i Miecz”, 2000, nr 12, s. 6.
- ^ Por. F. Kut, Strzyżowskie metamorfozy w II połowie XX wieku, Strzyżów–Tuchów 2007, s. 176–177.